Anadolu Halk Kültürü her geçen gün üzerine yeni halkalar eklenen bir zincir halinde genişleyerek, tarihsel gelişimini sürdürmektedir. Bu gelişimin en hızlı yaşandığı kültürel alanların başında da hiç şüphesiz müzik ilk sırayı almaktadır. Gerek teknolojik gelişmeler, gerek icra tekniklerinin ilerlemesi, gerekse toplumun estetik değer yargılarındaki değişiklikler müzik alanında yaşanan bu gelişimi gün geçtikçe daha da hızlandırmaktadır. Bu alanda her ne kadar pek çok yönüyle iyiyi ve güzeli arama mücadelesiyle dolu bir gelişim süreci yaşansa da, ne yazık ki 21. yüzyıl koşullarında popüler kültürün etkisiyle, hem kültürümüz hem de onun en değerli yapı taşı olan müziğimiz günlük tüketime yönelik ifade biçimlerine bürünmektedir.

Böyle bir ortamda gerek akademisyen gerekse sanatçılar olarak, ürettiğimiz kültürel değerlerin kalıcı eserlere dönüşebilmesi için, onların, temeli bin yıllara dayanan Anadolu Kültürü’nün üzerine inşa edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Yüzyıllardır Anadolu’da yaşamış pek çok kültürün bir şeyler kattığı semahları ve onun içerisinde yaşadığı Alevi-Bektaşi kültürünü de bu düşünceyle incelemeye başladım. Çünkü alt kültürlerin birleşerek ulusal kültürün yapı taşlarını oluşturduğu düşünüldüğünde, bu tip araştırmaların ulusal kültürümüzün kaynaklarının daha iyi değerlendirilmesini sağlayacağına inanmaktayım.

Saygılarımla.

ALİ HAYDAR TİMİSİ

MART – 2007 İSTANBUL

 

 

Bu çalışmamda; Alevilik ile ilgili olarak verilen kısa bilgilerin ardından, Çorum ilinde yasayan Alevi vatandaşları; yasam biçimleri, siyasi görüşleri, kültürleri, eğitim durumları, vs. gibi yönleriyle incelemeye çalıştım. Çalışmam sırasında, büyük bir anlayış ve sabır göstererek bana yardımcı olan çok değerli hocam Prof. Dr. Vahap SAG’a teşekkürlerimi sunuyorum. Aynı zamanda, her türlü yardımını benden esirgemeyen ve en büyük destekçim olan esim Tekin CILAZ’a ve tüm bu çalışmalarımda oldukça uslu durarak isimi kolaylastıran oglum Mustafa Deniz’e teşekkür ediyorum. Ayrıca, anket çalışmalarımda büyük bir özveri ile bana yardımcı olan sevgili kayınpederim Mustafa CILAZ’a ve kaynak bulmamda yardımlarını esirgemeyen Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Çorum Subesi Baskanı Durmus ARSLAN’a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

 

 

Aklın yanında duygularımız ile de yasamaktayız. Akılsal yönümüzün yanı sıra bizler duygusal varlıklarız. Her duygunun oncusu bir düşüncedir. Düşüncelerimize dikkat etmeliyiz ki peşinden gelen duygular da yaşamımıza güzellikler katsın. Neyi nasıl düşündüğümüz; olayları, durumları, insanları nasıl değerlendirdiğimiz, kısaca her şeye hangi bakış acısıyla yaklaştığımız duygularımızı biçimlendiren boyutlardır. Düşünce-duygu ilişkisini kurmak, düşüncelerin fakında olarak duygulara yon vermek hayata farlı ve olumlu bir gorus acısından bakmamıza yardımcı olacaktır. Descartes ve Spinoza felsefe tarihi acısından çok önemli iki filozoftur.

Felsefe tarihinde akılcılığın en önemli iki filozofu olan Descartes ve Spinoza akla verdikleri önemin ve insan yaşamında akla yükledikleri üstünlüğün yanı sıra eserlerinde duyguları son derece detaylı ve çözümleyici bir bakış acısıyla ele almışlardır. Bu boyut insan hayatında akılın yanında duyguların da ne denli önemli olduğunu göstermektedir.

Descartes ve Spinoza’ da duygu- ahlak ilişkisi konusunu almamızdaki en önemli neden iki filozofun duygulara yönelik detaylı bilgileri ve görüşleri yardımıyla “yaşamımızda duyguların yeri ve önemi nedir?” sorusuna aydınlatıcı cevaplar verebilmektir. Bu cevaplar ışığında akli yanımızın dışında duygusal bir varlık olarak kendimizi nasıl değerlendirebileceğimiz hakkında fikir edinmiş oluruz. Bu çalışmanın temelinde Descartes ve Spinoza’nın duygu ve ahlak ilişkisi hakkındaki görüşleri çerçevesinde duyguları tanımaya yönelik bir caba yatmaktadır. Tezi hazırlarken birinci bolümde duygunun tanımı ve değeri hakkında bilgi vermeye; his, akıl, irade ve ahlak ile olan ilişkisini kurmaya çalıştık. İkinci bolümde Descartes’in duygu ve ahlak anlayışını, üçüncü bölümde Spinoza’nın duygu ve ahlak anlayışını değerlendirmeye, dördüncü bölümde ise iki filozofun fikirleri çerçevesinde bir karsılaştırma yapmaya çalıştık. Tezde ağırlıklı olarak Descartes’in “Ruhun İhtirasları” ve Spinoza’nın “Etika” adlı eserlerini temele aldık. Ancak iki filozofun diğer kitaplarına gerektikçe başvurmaya çalıştık.

 

Fadima, GÜNES

Ankara – 2008

 

 

Gelişim tarihinin tüm dönemlerine damgasını vuran, ekonomik, sosyal, dinsel, politik olguları oluşturan ve var olan sistemlerin insanlık yararına değişmesi için hayatlarını bile hiçe sayabilen düşünce insanlarını anlamak insanı anlamanın ilk adımıdır. Düşünürleri özel yapan onların ele aldıkları ama herkesin göremediği bazı değerlerdir. Onlar insan yığınları içerisinde insanı ve insanlığı düşünen onlar için kaygılanan kişilerdir. Kimi zaman insanın kendi var oluş sebebini açıklamak ve kendini gerçekleştirme temeline dayanan düşüncelerle yoğunlaşan düşünürler kimi zaman akıl gücüyle yerleşmiş tabuları yıkmış, kimi zamanda kendi sezgilerinde ruh olgunluğu aramıştır.

Eski Yunan’da başlayan felsefe önce doğaya yönelmiş doğa olaylarını açıklamaya çalışmıştır. Sokrates, Eflatun (Platon) ve Aristoteles ile mitolojik düşünce tarzından deneyim ve sağduyuya dayalı bir düşünce biçimine geçilmiştir. Böylece yaşama ve insana dönük düşünceler düşünce tarihinde yerini almaya başlamıştır. İnsanı anlamaya çalışan düşünürlerin görüşlerini irdeleyerek, insanca var olmanın anlamını, insanı ve yaşamın anlamını öğrenmek, eğitimin içinde, düşünce dünyasının ferdi olan biz üniversite insanları için çok önemlidir. Moslow; insan aynı anda hem olduğu hem de olmak istediğidir. Başka bir değişle insan sadece davranışları yoluyla tanımlanacak bir varlık değildir. Dağın diğer yamacı olan özlemleri, beklentileri, kaygıları ve amaçları ile bir bütünlüktür demiştir. Biz eğitimcilerin görevi eğitimin ve toplumun temel ilkesi olan kendi gizil güçlerini ortaya çıkarması için kişiye yardımcı olmak ve doğru yöne uçması için rehberlik etmektir. Bu görevimizi yerine getirirken de sevginin gücü hep yanımızda olmalıdır. Çünkü sevgisizlik insanı edilgen ve kırılgan yapar. Horney, kişinin kendi özgün doğasını ve benliğini yitirmesi yabancılaşma ile olur demiş, yabancılaşmanın temellerinin ise çocukluk dönemlerinde atıldığını belirtmiştir. İhanetin, çocukluktaki gizli psikolojik ölümle başladığını belirtmiştir. Fromm’a göre ise insan sonsuz bütünlüktür. Yaşamın amacı ise, kendini inşa etmek ve bu özgün bütünlük içinde diğer insanlarla sevgi ilişkileri kurabilmektir.

Her insanın yaşamında kutsal bir yan vardır ve her insan kutsaldır. Tarihin ilk günlerinden beri yaratanı arayan insanlık Tanrıyla farklı şekillerde buluşmuş, Tanrıyı farklı şekillerde yaşamına katmıştır. Bu farklı yaklaşımları tanımak, tarafsız olarak incelemek ve bizi mutlu edecek yolda yaşamımızı devam ettirmektir.

Budizm insanın yaşayışına önem veren bir anlayışı içinde barındırır. İnsanı ön plana çıkaran ve insan doğasına ait güçlerin önemini vurgulayan bu anlayışta zayıflığın simgesi olan ayrıcalıklı sınıflara ve mükemmele doğru giden yönetim biçimlerine ve devlet anlayışlarına yer verilmemiştir. Zaten özünde dünyevi değerlere önem vermeyen ve insanları yapacaklarından alı koyan ve kandıran her türlü toplumsal ve siyasal otoritelere karşı çıkış vardır. Budizm esintileri Nietzsche’nin görüşlerinde de vardır. Nietzsche, kişisel güce yani yaratıcı güce işaret etmektedir. O her türlü dayatmadan kurtulmakla insanın özünün ortaya çıkacağına inanır. Şu sözlerle de bunu ifade etmiştir.’Ey birader senin düşünce ve duygularının arkasında güçlü bir hâkim, dünyaca bilinmeyen bir şey bulunuyor ki o kişiliğindir’. Aralarında yüzyıllar bulunan felsefi akımlarındaki benzerlikler dikkat çekicidir. Düşünce tarihinin anlaşılması ve buradan çeşitli çıkarsamalar yapılabilmesi için bu akımlar arasında mukayeseler yapılması ve tartışma konuları yaratılması düşünce tarihi açısından çok önemlidir. Bu çalışmanın doğu dinleri, doğu felsefesi ve diğer felsefi akımlar arasında karşılaştırmalar yapılmıştır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, Sovyet hakimiyetinin sona erdiği coğrafyada ulusal söylemlerle yeni bağımsız devletlerin ortaya çıkması, başka ülkelerin hakimiyetinde olan etnik toplulukları ulusal kimlik arayışlarına yöneltmiştir. Bu çerçevede, 2000’li yıllarda Güney Azerbaycan’da Türkler arasında başlayan milliyetçilik akımı da tekrar canlanmaya başlamış olup İran’ın halen içinde bulunduğu dış odaklı sancı ve tehditleri istismar edecek yönde ivmelenmektedir. Öte yandan, Ortadoğu-Orta Asya ekseninde cereyan eden küresel ve bölgesel mücadeleler, özellikle enerji havzaları ve enerji koridorlarının güvenliği üzerinde odaklanmaktadır. Bu bağlamda A.B.D. Afganistan ve Irak’ta tesis ettiği nüfuzu, İran engelini asarak perçinlemek istemektedir. A.B.D.’nin İran engelini asmak için uyguladığı uluslararası izolasyon ve ekonomik yaptırım çabaları etkisiz kalmakta, askeri güç kullanma seçeneği ise risklidir. Bu sebeple, A.B.D.’nin alternatif strateji olarak, İran’ın hassasiyet oluşturan çoklu etnik yapısını tetikleyeceği değerlendirilmektedir. Bu noktada, İran etnik yapısı içinde en uygun unsur, demografik yapısı, içinde bulunduğu şartlar ve tarihsel süreç itibariyle, İran Türkleridir. Güney Azerbaycan coğrafyasında filizlenen milli kimlik arayışı, Türk dünyası açısından önem arz etmektedir. Kimlik arayışı bağımsızlık ile neticelendiği takdirde, Türkiye bas, Orta Asya Türk devletleri gövde, Güney Azerbaycan’ın boyun olacağı bu oluşumu Türk dünyasının yeniden inkişafına seklinde değerlendirmek mümkündür. Ancak bu olası gelişmenin bölgesel dengeleri ve politikaları değiştireceği aşikârdır.

 

Merih Özşahin

 

 

 

Ehl-i Beyt kavramı, hakkında net bir tanım yapabilmenin oldukça güç olduğu ve pek çok anlam kaymasının yaşandığı bir kavram olagelmiştir. Kavrama tarihi süreçte farklı anlamlar yüklenmiş, anlam alanı bazen oldukça genişletilmiş, bazen de daraltılmıştır. Bunda kavramın dini ve siyasi nitelikte bir takım olaylar zemininde anlaşılmasının ve zamanla değer atfedilen bir içeriğe büründürülmesinin etkisi büyüktür. Öyle ki, farklı kutuplarda yer alan pek çok siyasi ve dini eğilim, tarihsel olaylara bakış ve dini konuları yorumlayış tarzlarındaki farklılaşmalar zemininde kavrama bir içerik kazandırmak istemiştir. Bundan dolayı da tarihsel süreç içerisinde değişik anlamlarda kullanılmış olan kavram üzerinde çok sayıda eser telif edilmiş ve çalışma yapılmış olmasına karsın, ortak bir tanım geliştirilememiştir.

 

 

 

 

Milâdî 1058–1111 yılları arasında yaşamış olan Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazâlî et-Tûsî, İslâmî ilimlerin bir çoğunda önemli mesafe almış bir şahsiyettir. Onun fıkıh, tasavvuf, kelâm ve felsefe alanlarında ortaya koyduğu eserler İslâm âlimleri tarafından genel olarak kabul görmüş ve İslâm kültüründeki yerini almıştır. Kelâm ilminde de tartışılmaz bir konuma sahip olan Gazâlî hakkında günümüze kadar birçok çalışmalar yapılmıştır. Biz de bu çalışmamızda Gazâlî’nin “Hidâyet ve Dalâlet” kavramlarına bakış açısını yansıtmaya çalıştık.

 

 

Yaşadığımız dünyada mutlulukların yanı sıra ıstıraplar da mevcuttur. Bu durum tarih boyunca da bu şekilde süregelmiştir. Bu sebepten; “Daha güzel bir dünya yaratılamaz mıydı? Acı, ıstırap ve kötülükler olmak zorunda mı? Dinen mükellef olmayan çocuklar ve sadece evrenin düzenine katkıda bulunmak ve insanlara hizmet etmek için yaratılmış hayvanların acı çekmeleri doğru mu? Onların çektiği acıların ahirette bir karşılığı var mı? Rızk neye göre belirlenmektedir? Kaderin sırrı nedir? Kötülükleri Allah mı yaratır?” gibi sorular her zaman gündeme gelmiştir. Bu sebepten gerek doğu gerekse batıdaki düşünürler kendi fikirleri doğrultusunda ilâhî adalet meselesini açıklamaya çalışmışlardır.

 

Sariye ERGÜNER YAŞAR

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ARKA KAPAK: Çağımızın, belki de insanlık tarihinin en büyük bilgelerinden biri olan Sri Nisargadatta Maharaj’ın olağanüstü öğretisini içeren bu büyük eseri sizlere sunmaktan onur duyuyoruz.

 

 

Kültür ve kişilik arasındaki bağıntı kişilerin davranışlarına da yansımaktadır. Kişiliğin oluşumunu etkileyen en önemli husus o toplumun kültürü olup davranışların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kültür bireylerin davranışlarını, normal düzenli yaşantısında olduğu gibi, savaş ortamında da belirler. Savasın ortaya çıkardığı düzensiz ortamda bireylerin davranışlarının sonuçları daha büyük bir yıkımın dogmasına neden olabilir.

 

Gökhan TURGUT / Tez Danışmanı Prof. Dr. Zafer İLBARS

 

 

 

Osmanlı heterodoks dinsel yapılanmalarının devletçe resmi olarak tanınan ilk ve tek tarikatı olan Bektaşi Tarikatı, bugün birçok bilinmeyeni ile tarihsel güncelliğini korumaktadır. Teolojik yapısı, Osmanlı devlet yapılanmasındaki yeri, Yeniçeri Ocağı ile ilişkileri, kapatılma süreci ve ayakta kalma gayretleri itibariyle kendisinden fazlaca söz ettirmeye hak kazanan bir tarikattır Bektaşilik. Dileğimiz odur ki, çok bilinmeyenli bir ilişkiler yumağı örgüsü olan Bektaşiliğe bir nebze katkıda bulunabilmek…

 

ALTUNTAŞ, İbrahim

Yakınçağ Tarihi

 

 

 

 

 

 

 

 

            Ölen bir kimsenin ardından söylenen ağıtlara en ilkel topluluklardan en gelişmiş cemiyetlere kadar her yerde rastlanır. Divan edebiyatında mersiye olarak adlandırılan bu tür, terim olarak “ölen kişinin iyiliklerini sayıp dökmek için yazılan şiir” manasında kullanılır.edebiyatımızda yazılmış mersiyeler içinde Kerbela mersiyeleri büyük bir yekun tutar ve adından da anlaşılacağı gibi 10 Muharrem H. 61’de Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilmesini konu alır.

 

Tutmayan Sultan Hüseynün matemin mecnundur

Her ne tebşir etseler kalbim yine mahzundur

Aks eden nehr-i Necada cuybar-ı hundur

Bin Ziyad ile Şemir İblis’ten mel’undur             NAZİF